Kadınların Seçme ve Seçilme Hakkının Tanınması, 1930’larda,
Türkiye Cumhuriyeti’nde kadınların siyasi haklarını kazanması için gerekli
yasaların çıkarılmasını ifade eder. Kadınların siyasi hayatta seçme ve seçilme
hakkını elde etmesi; toplumsal hayatta gerçekleşen Atatürk Devrimleri’nden birisidir.
1930 yılından itibaren çıkarılan bir dizi yasa ile önce
Belediye seçimlerine katılma, sonra köylerde muhtar olma ihtiyar meclislerine
seçilme hakkı tanınan kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları, 5
Aralık 1934’de Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan yasa değişikliği ile
tanındı.Türkiye’deki kadınlar milletvekili olabilmek için ilk adımı 1923’te
atmışlardı. Bu adım, kadınların 1923 yılında Nezihe Muhiddin önderliğinde ilk
kadın partisi “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurma isteğidir. Fakat 1909 Seçim
Kanunu sebebiyle bu parti kurma girişimi, Kadınlar Halk Fırkası’nın Türk
Kadınlar Birliği adlı derneğe dönüşmesi ile sonuçlanmıştı.
1924 anayasası hazırlanırken kadınların milletvekili seçme
ve seçilme hakkına sahip olması gündeme geldi ancak TBMM genel kurulunda bu
hakların yalnızca erkeklere tanınması fikri ağır bastığından kadınlar siyasal
haklar sağlayamadılar.
Gerekli yasal değişiklik 1934 yılında Başbakan İsmet İnönü
ve 191 milletvekilinin sunduğu Anayasa ve Seçim Kanununda değişiklik
yapılmasını öngören yasa önerisi sonucu gerçekleşti. Öneri, 5 Aralık 1934’te
Mecliste görüşüldü. Yapılan oylamada, 317 üyeli Meclis'te, oylamaya katılan 258
milletvekilinin tamamının oyuyla değişiklik önerisi kabul edildi. Anayasanın
10. ve 11. Maddeleri değiştirilerek her kadına 22 yaşında seçme, 30 yaşında
seçilme hakkı verildi. Bu anayasa değişiklikleri çerçevesinde İntibah-ı Mebusan
Kanunu (Milletvekili Seçimi Kanunu)’nda 11 Aralık 1934’de yapılan değişiklikler
sonucu anayasada tanınan haklar seçim kanunuyla da düzenlendi.
Yasanın çıkmasının ardından 7 Aralık 1934’te, Türk
Kadınlar Birliği İstanbul’da Beyazıt Meydanı’nda büyük bir kutlama mitingi ve
Beyazıt’tan Taksim’e bir yürüyüş düzenledi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder